申鑑·俗嫌

荀悦 - [汉]

或问卜筮．曰．德斯益．否斯损．曰．何谓也．吉而济．凶而救之谓益．吉而恃．凶而怠之谓损．或问曰．时群忌．曰．此天地之数也．非吉凶所生也．东方主生．死者不鲜．西方主杀．生者不寡．南方火也．居之不燋．北方水也．蹈之不沈．汉时俗有方忌如西益宅谓之不祥必有死亡商家门不宜南向征家门不宜北向之类是也故甲子昧爽．殷灭周兴．咸阳之地．秦亡汉隆．

或问五三之位周应也．五三五星三辰元命苞曰殷纣之时五星聚于房房者苍神之精周据而兴龙虎龙当作尾之会晋祥也．晋献公问于卜偃曰攻虢何月也曰童谣有之曰丙之农龙尾伏辰均服振振取虢之旗曰．官府设陈．富贵者值之．布衣寓焉．不符其爵也．狱犴若居．有罪者触之．贞良入焉．不受其罚也．或曰．然则日月可废欤．曰．否．曰．元辰．先王所用也．人承天地．故动静顺焉．顺其阴阳．顺其日辰．顺其度数．内有顺实．外有顺文．文实顺．理也．休征之符．自然应也．故盗泉朝歌．孔墨不由．恶其名者．顺其心也．苟无其实．徼福于忌．斯成难也．

或曰．祈请者诚以接神．自然应也．故精以底之．牺牲玉帛以昭祈请．吉朔以通之．礼云礼云．玉帛云乎哉．请云祈云．酒膳云乎哉．非其礼则或愆．非其请则不应．或问祈请可否．曰．气物应感则可．性命自然则否．应感如土龙致雨之类或问避疾厄．有诸．曰．夫疾厄．何为者也．非身则神．身不可避．神不可逃．可避非身．可逃非神也．持身随天．万里不逸．譬诸孺子掩目巨夫之掖．而曰逃可乎．

或问人形有相．曰．盖有之焉．夫神气．形容之相包也．自然矣．贰之于行．参之于时．相成也．亦参相败也．其数众矣．其变多矣．亦有上中下品云尔．或问神仙之术．曰．诞哉．末之也已矣．圣人弗学．非恶生也．终始运也．短长数也．运数非人力之为也．曰．亦有仙人乎．曰．僬侥桂莽．产乎异俗．就有仙人．亦殊类矣．

或问有数百岁人乎．曰．力称乌获．乌获秦武王力士捷言羌亥．羌亥疑竖亥之误勇斯贲育．孟贲齐人能生拔牛角夏育卫人圣云仲尼．寿称彭祖．彭祖者殷大夫姓籛名鉴物有俊杰．不可诬也．

或问凡寿者必有道．非习之功．曰．夫惟寿．则惟能用道．惟能用道．则性寿矣．苟非其性也．修之不至也．学必至圣．可以尽性．寿必用道．所以尽命．或曰．人有变化而仙者．信乎．曰．未之前闻也．然则异也．异谓怪异非仙也．男化为女者有矣．死人复生者有矣．献帝兴平六年越隽男子化为女子四年武陵女子死十四日复活夫岂人之性哉．气数不存焉．

或问曰．养有性乎．曰．养性秉中和．守之以生而已．爱亲爱德爱力爱神之谓啬．否则不宜．过则不澹．故君子节宣其气．勿使有所壅闭滞底．昏乱百度则生疾．故喜怒哀乐思虑必得其中．所以养神也．寒暄盈虚消息必得其中．所以养神也．善治气者．由禹之治水也．若夫导引蓄气．历藏内视．过则失中．可以治疾．皆养性之非圣术也．夫屈者以乎申也．蓄者以乎虚也．内者以乎外也．气宜宣而遏之．体宜调而矫之．神宜平而抑之．必有失和者矣．夫善养性者无常术．得其和而已矣．邻脐二寸谓之关．黄庭外景经曰上有黄庭下关元后有幽门前命门呼吸庐间入丹田解云关元在脐下三寸元阳之命在其前悬精如镜明照一身不休是道关者．所以关藏呼吸之气．以禀授四气也．故长气者以关息．气短者．其息稍升．其脉稍促．其神稍越．至于以肩息而气舒．其神稍专．至于以关息而气衍矣．故道者．常致气于关．是谓要术．凡阳气生养．阴气消杀．和喜之徒．其气阳也．故养性者．崇其阳而绌其阴．阳极则亢．阴结则凝．亢则有悔．凝则有凶．夫物不能为春．天春而生．人则不然．存吾春而已矣．药者．疗也．所以治疾也．无疾．则勿药可也．肉不胜食气．况于药乎．寒斯热．热则致滞．阴药之用也．唯适其宜则不为害．若已气平也．则必有伤．唯针火亦如之．故养性者．不多服也．唯在乎节之而已矣．

或问仁者寿．何谓也．曰．仁者内不伤性．外不伤物．上不违天．下不违人．处正居中．形神以和．故咎征不至而休嘉集之．寿之术也．曰．颜冉何．曰．命也．麦不终夏．花不济春．如和气何．言麦虽不逾夏而秀花虽不越春而荣其如和气之保合何虽云其短．长亦在其中矣．

或问黄白之俦曰．傅毅论之当也．燔埴为瓦则可．埴黏土也烁瓦为铜则不可．以自然验于不然．诡哉．敌犬羊之肉以造马牛．不几矣．不其然欤．世称纬书．仲尼之作也．臣悦叔父故司空爽辨之．盖发其伪也．有起于中兴之前．终张之徒之作乎．起于哀平或曰．杂曰以己杂仲尼乎．以仲尼杂己乎．若彼者．以仲尼杂己而已．然则可谓八十一首．非仲尼之作矣．或曰．燔诸曰．仲尼之作则否．有取焉则可．曷其燔．在上者不受虚言．不听浮术．不采华名．不兴伪事．言必有用．术必有典．名必有实．事必有功．

申鑑·俗嫌翻译文

申鑑·俗嫌拼音版/注音版

shēn jiàn sú xián。

申鉴·俗嫌。

xún yuè。

荀悦。

huò wèn bǔ shì yuē dé sī yì fǒu sī sǔn yuē hé wèi yě jí ér jì xiōng ér jiù zhī wèi yì jí ér shì xiōng ér dài zhī wèi sǔn huò wèn yuē shí qún jì yuē cǐ tiān dì zhī shù yě fēi jí xiōng suǒ shēng yě dōng fāng zhǔ shēng sǐ zhě bù xiān xī fāng zhǔ shā shēng zhě bù guǎ nán fāng huǒ yě jū zhī bù jiāo běi fāng shuǐ yě dǎo zhī bù shěn hàn shí sú yǒu fāng jì rú xī yì zhái wèi zhī bù xiáng bì yǒu sǐ wáng shāng jiā mén bù yí nán xiàng zhēng jiā mén bù yí běi xiàng zhī lèi shì yě gù jiǎ zǐ mèi shuǎng yīn miè zhōu xìng xián yáng zhī dì qín wáng hàn lóng huò wèn wǔ sān zhī wèi zhōu yīng yě wǔ sān wǔ xīng sān chén yuán mìng bāo yuē yīn zhòu zhī shí wǔ xīng jù yú fáng fáng zhě cāng shén zhī jīng zhōu jù ér xìng lóng hǔ lóng dàng zuò wěi zhī huì jìn xiáng yě jìn xiàn gōng wèn yú bo yǎn yuē gōng guó hé yuè yě yuē tóng yáo yǒu zhī yuē bǐng zhī nóng lóng wěi fú chén jūn fú zhèn zhèn qǔ guó zhī qí yuē guān fǔ shè chén fù guì zhě zhí zhī bù yī yù yān bù fú qí jué yě yù àn ruò jū yǒu zuì zhě chù zhī zhēn liáng rù yān bù shòu qí fá yě huò yuē rán zé rì yuè kě fèi yú yuē fǒu yuē yuán chén xiān wáng suǒ yòng yě rén chéng tiān dì gù dòng jìng shùn yān shùn qí yīn yáng shùn qí rì chén shùn qí dù shù nèi yǒu shùn shí wài yǒu shùn wén wén shí shùn lǐ yě xiū zhēng zhī fú zì rán yīng yě gù dào quán zhāo gē kǒng mò bù yóu è qí míng zhě shùn qí xīn yě gǒu wú qí shí jiǎo fú yú jì sī chéng nán yě huò yuē qí qǐng zhě chéng yǐ jiē shén zì rán yīng yě gù jīng yǐ dǐ zhī xī shēng yù bó yǐ zhāo qí qǐng jí shuò yǐ tōng zhī lǐ yún lǐ yún yù bó yún hū zāi qǐng yún qí yún jiǔ shàn yún hū zāi fēi qí lǐ zé huò qiān fēi qí qǐng zé bù yīng huò wèn qí qǐng kě fǒu yuē qì wù yīng gǎn zé kě xìng mìng zì rán zé fǒu yīng gǎn rú tǔ lóng zhì yǔ zhī lèi huò wèn bì jí è yǒu zhū yuē fū jí è hé wéi zhě yě fēi shēn zé shén shēn bù kě bì shén bù kě táo kě bì fēi shēn kě táo fēi shén yě chí shēn suí tiān wàn lǐ bù yì pì zhū rú zǐ yǎn mù jù fū zhī yē ér yuē táo kě hū huò wèn rén xíng yǒu xiāng yuē gài yǒu zhī yān fū shén qì xíng róng zhī xiāng bāo yě zì rán yǐ èr zhī yú xíng cān zhī yú shí xiāng chéng yě yì cān xiāng bài yě qí shù zhòng yǐ qí biàn duō yǐ yì yǒu shàng zhōng xià pǐn yún ěr huò wèn shén xiān zhī shù yuē dàn zāi mò zhī yě yǐ yǐ shèng rén fú xué fēi è shēng yě zhōng shǐ yùn yě duǎn cháng shù yě yùn shù fēi rén lì zhī wèi yě yuē yì yǒu xiān rén hū yuē jiāo yáo guì mǎng chǎn hū yì sú jiù yǒu xiān rén yì shū lèi yǐ huò wèn yǒu shù bǎi suì rén hū yuē lì chēng wū huò wū huò qín wǔ wáng lì shì jié yán qiāng hài qiāng hài yí shù hài zhī wù yǒng sī bēn yù mèng bēn qí rén néng shēng bá niú jiǎo xià yù wèi rén shèng yún zhòng ní shòu chēng péng zǔ péng zǔ zhě yīn dài fū xìng jiǎn míng jiàn wù yǒu jùn jié bù kě wū yě huò wèn fán shòu zhě bì yǒu dào fēi xí zhī gōng yuē fū wéi shòu zé wéi néng yòng dào wéi néng yòng dào zé xìng shòu yǐ gǒu fēi qí xìng yě xiū zhī bù zhì yě xué bì zhì shèng kě yǐ jìn xìng shòu bì yòng dào suǒ yǐ jǐn mìng huò yuē rén yǒu biàn huà ér xiān zhě xìn hū yuē wèi zhī qián wén yě rán zé yì yě yì wèi guài yì fēi xiān yě nán huà wéi nǚ zhě yǒu yǐ sǐ rén fù shēng zhě yǒu yǐ xiàn dì xīng píng liù nián yuè juàn nán zǐ huà wéi nǚ zǐ sì nián wǔ líng nǚ zǐ sǐ shí sì rì fù huó fū qǐ rén zhī xìng zāi qì shù bù cún yān huò wèn yuē yǎng yǒu xìng hū yuē yǎng xìng bǐng zhōng hé shǒu zhī yǐ shēng ér yǐ ài qīn ài dé ài lì ài shén zhī wèi sè fǒu zé bù yí guò zé bù dàn gù jūn zǐ jié xuān qí qì wù shǐ yǒu suǒ yōng bì zhì dǐ hūn luàn bǎi dù zé shēng jí gù xǐ nù āi yuè sī lǜ bì děi qí zhōng suǒ yǐ yǎng shén yě hán xuān yíng xū xiāo xī bì děi qí zhōng suǒ yǐ yǎng shén yě shàn zhì qì zhě yóu yǔ zhī zhì shuǐ yě ruò fú dǎo yǐn xù qì lì cáng nèi shì guò zé shī zhōng kě yǐ zhì jí jiē yǎng xìng zhī fēi shèng shù yě fū qū zhě yǐ hū shēn yě xù zhě yǐ hū xū yě nèi zhě yǐ hū wài yě qì yí xuān ér è zhī tǐ yí diào ér jiǎo zhī shén yí píng ér yì zhī bì yǒu shī hé zhě yǐ fū shàn yǎng xìng zhě wú cháng shù dé qí hé ér yǐ yǐ lín qí èr cùn wèi zhī guān huáng tíng wài jǐng jīng yuē shàng yǒu huáng tíng xià guān yuán hòu yǒu yōu mén qián mìng mén hū xī lú jiān rù dān tián jiě yún guān yuán zài qí xià sān cùn yuán yáng zhī mìng zài qí qián xuán jīng rú jìng míng zhào yī shēn bù xiū shì dào guān zhě suǒ yǐ guān cáng hū xī zhī qì yǐ bǐng shòu sì qì yě gù zhǎng qì zhě yǐ guān xī qì duǎn zhě qí xī shāo shēng qí mài shāo cù qí shén shāo yuè zhì yú yǐ jiān xī ér qì shū qí shén shāo zhuān zhì yú yǐ guān xī ér qì yǎn yǐ gù dào zhě cháng zhì qì yú guān shì wèi yào shù fán yáng qì shēng yǎng yīn qì xiāo shā hé xǐ zhī tú qí qì yáng yě gù yǎng xìng zhě chóng qí yáng ér chù qí yīn yáng jí zé kàng yīn jié zé níng kàng zé yǒu huǐ níng zé yǒu xiōng fū wù bù néng wéi chūn tiān chūn ér shēng rén zé bù rán cún wú chūn ér yǐ yǐ yào zhě liáo yě suǒ yǐ zhì jí yě wú jí zé wù yào kě yě ròu bù shèng shí qì kuàng yú yào hū hán sī rè rè zé zhì zhì yīn yào zhī yòng yě wéi shì qí yí zé bù wéi hài ruò yǐ qì píng yě zé bì yǒu shāng wéi zhēn huǒ yì rú zhī gù yǎng xìng zhě bù duō fú yě wéi zài hu jié zhī ér yǐ yǐ huò wèn rén zhě shòu hé wèi yě yuē rén zhě nèi bù shāng xìng wài bù shāng wù shàng bù wéi tiān xià bù wéi rén chù zhèng jū zhōng xíng shén yǐ hé gù jiù zhēng bù zhì ér xiū jiā jí zhī shòu zhī shù yě yuē yán rǎn hé yuē mìng yě mài bù zhōng xià huā bù jì chūn rú hé qì hé yán mài suī bù yú xià ér xiù huā suī bù yuè chūn ér róng qí rú hé qì zhī bǎo hé hé suī yún qí duǎn cháng yì zài qí zhōng yǐ huò wèn huáng bái zhī chóu yuē fù yì lùn zhī dāng yě fán zhí wèi wǎ zé kě zhí nián tǔ yě shuò wǎ wèi tóng zé bù kě yǐ zì rán yàn yú bù rán guǐ zāi dí quǎn yáng zhī ròu yǐ zào mǎ niú bù jǐ yǐ bù qí rán yú shì chēng wěi shū zhòng ní zhī zuò yě chén yuè shū fù gù sī kōng shuǎng biàn zhī gài fā qí wěi yě yǒu qǐ yú zhōng xīng zhī qián zhōng zhāng zhī tú zhī zuò hū qǐ yú āi píng huò yuē zá yuē yǐ jǐ zá zhòng ní hū yǐ zhòng ní zá jǐ hū ruò bǐ zhě yǐ zhòng ní zá jǐ ér yǐ rán zé kě wèi bā shí yī shǒu fēi zhòng ní zhī zuò yǐ huò yuē fán zhū yuē zhòng ní zhī zuò zé fǒu yǒu qǔ yān zé kě hé qí fán zài shàng zhě bù shòu xū yán bù tīng fú shù bù cǎi huá míng bù xīng wěi shì yán bì yǒu yòng shù bì yǒu diǎn míng bì yǒu shí shì bì yǒu gōng。

或问卜筮．曰．德斯益．否斯损．曰．何谓也．吉而济．凶而救之谓益．吉而恃．凶而怠之谓损．或问曰．时群忌．曰．此天地之数也．非吉凶所生也．东方主生．死者不鲜．西方主杀．生者不寡．南方火也．居之不燋．北方水也．蹈之不沈．汉时俗有方忌如西益宅谓之不祥必有死亡商家门不宜南向征家门不宜北向之类是也故甲子昧爽．殷灭周兴．咸阳之地．秦亡汉隆． 或问五三之位周应也．五三五星三辰元命苞曰殷纣之时五星聚于房房者苍神之精周据而兴龙虎龙当作尾之会晋祥也．晋献公问于卜偃曰攻虢何月也曰童谣有之曰丙之农龙尾伏辰均服振振取虢之旗曰．官府设陈．富贵者值之．布衣寓焉．不符其爵也．狱犴若居．有罪者触之．贞良入焉．不受其罚也．或曰．然则日月可废欤．曰．否．曰．元辰．先王所用也．人承天地．故动静顺焉．顺其阴阳．顺其日辰．顺其度数．内有顺实．外有顺文．文实顺．理也．休征之符．自然应也．故盗泉朝歌．孔墨不由．恶其名者．顺其心也．苟无其实．徼福于忌．斯成难也． 或曰．祈请者诚以接神．自然应也．故精以底之．牺牲玉帛以昭祈请．吉朔以通之．礼云礼云．玉帛云乎哉．请云祈云．酒膳云乎哉．非其礼则或愆．非其请则不应．或问祈请可否．曰．气物应感则可．性命自然则否．应感如土龙致雨之类或问避疾厄．有诸．曰．夫疾厄．何为者也．非身则神．身不可避．神不可逃．可避非身．可逃非神也．持身随天．万里不逸．譬诸孺子掩目巨夫之掖．而曰逃可乎． 或问人形有相．曰．盖有之焉．夫神气．形容之相包也．自然矣．贰之于行．参之于时．相成也．亦参相败也．其数众矣．其变多矣．亦有上中下品云尔．或问神仙之术．曰．诞哉．末之也已矣．圣人弗学．非恶生也．终始运也．短长数也．运数非人力之为也．曰．亦有仙人乎．曰．僬侥桂莽．产乎异俗．就有仙人．亦殊类矣． 或问有数百岁人乎．曰．力称乌获．乌获秦武王力士捷言羌亥．羌亥疑竖亥之误勇斯贲育．孟贲齐人能生拔牛角夏育卫人圣云仲尼．寿称彭祖．彭祖者殷大夫姓籛名鉴物有俊杰．不可诬也． 或问凡寿者必有道．非习之功．曰．夫惟寿．则惟能用道．惟能用道．则性寿矣．苟非其性也．修之不至也．学必至圣．可以尽性．寿必用道．所以尽命．或曰．人有变化而仙者．信乎．曰．未之前闻也．然则异也．异谓怪异非仙也．男化为女者有矣．死人复生者有矣．献帝兴平六年越隽男子化为女子四年武陵女子死十四日复活夫岂人之性哉．气数不存焉． 或问曰．养有性乎．曰．养性秉中和．守之以生而已．爱亲爱德爱力爱神之谓啬．否则不宜．过则不澹．故君子节宣其气．勿使有所壅闭滞底．昏乱百度则生疾．故喜怒哀乐思虑必得其中．所以养神也．寒暄盈虚消息必得其中．所以养神也．善治气者．由禹之治水也．若夫导引蓄气．历藏内视．过则失中．可以治疾．皆养性之非圣术也．夫屈者以乎申也．蓄者以乎虚也．内者以乎外也．气宜宣而遏之．体宜调而矫之．神宜平而抑之．必有失和者矣．夫善养性者无常术．得其和而已矣．邻脐二寸谓之关．黄庭外景经曰上有黄庭下关元后有幽门前命门呼吸庐间入丹田解云关元在脐下三寸元阳之命在其前悬精如镜明照一身不休是道关者．所以关藏呼吸之气．以禀授四气也．故长气者以关息．气短者．其息稍升．其脉稍促．其神稍越．至于以肩息而气舒．其神稍专．至于以关息而气衍矣．故道者．常致气于关．是谓要术．凡阳气生养．阴气消杀．和喜之徒．其气阳也．故养性者．崇其阳而绌其阴．阳极则亢．阴结则凝．亢则有悔．凝则有凶．夫物不能为春．天春而生．人则不然．存吾春而已矣．药者．疗也．所以治疾也．无疾．则勿药可也．肉不胜食气．况于药乎．寒斯热．热则致滞．阴药之用也．唯适其宜则不为害．若已气平也．则必有伤．唯针火亦如之．故养性者．不多服也．唯在乎节之而已矣． 或问仁者寿．何谓也．曰．仁者内不伤性．外不伤物．上不违天．下不违人．处正居中．形神以和．故咎征不至而休嘉集之．寿之术也．曰．颜冉何．曰．命也．麦不终夏．花不济春．如和气何．言麦虽不逾夏而秀花虽不越春而荣其如和气之保合何虽云其短．长亦在其中矣． 或问黄白之俦曰．傅毅论之当也．燔埴为瓦则可．埴黏土也烁瓦为铜则不可．以自然验于不然．诡哉．敌犬羊之肉以造马牛．不几矣．不其然欤．世称纬书．仲尼之作也．臣悦叔父故司空爽辨之．盖发其伪也．有起于中兴之前．终张之徒之作乎．起于哀平或曰．杂曰以己杂仲尼乎．以仲尼杂己乎．若彼者．以仲尼杂己而已．然则可谓八十一首．非仲尼之作矣．或曰．燔诸曰．仲尼之作则否．有取焉则可．曷其燔．在上者不受虚言．不听浮术．不采华名．不兴伪事．言必有用．术必有典．名必有实．事必有功．。

申鑑·俗嫌注释

申鑑·俗嫌评析

《申鉴》是中国东汉末思想家荀悦的政治、哲学论著。《后汉书》本传说，荀悦志在匡辅献帝，因曹操揽政，“谋无所用，乃作《申鉴》”。意为重申历史经验，供皇帝借鉴。全书5卷，包括《政体》、《时事》、《俗嫌》、《杂言》5篇。明代黄省曾做了注释，有明嘉靖四年黄氏文始堂刊本，涵芬楼《四部丛刊》影印明文始堂本等。《申鉴》有明黄省曾所作注，《四库全书总目》称其“引据博洽，多得悦旨”。有《龙溪精舍丛书》本、《小万卷楼丛书》本以及《四部丛刊》影印明文始堂刊本。

申鑑·俗嫌赏析

申鑑·俗嫌辑评